De kleurloze Tsukura Tazaki en zijn pelgrimsjaren

Bewerking in eenvoudige taal van de thriller 'Shock' van Mel Wallis de Vries. Vier vriendinnen gaan op zomervakantie naar Frankrijk. Ze missen hun vriendin Emma. Zij is na een schoolfeest in december spoorloos verdwenen. Tijdens de vakantie gebeuren vreemde dingen. De vriendinnen roepen geesten op en verdwalen in een donker bos. De meisjes zijn bang. Ze denken dat iemand hun bespiedt. Maar is dat zo? En wie is deze gluurder? De zinnen zijn kort, met een enkele samengestelde zin. Het verhaal leest vlot en de spanning is voelbaar. De vier vriendinnen hebben elk hun eigen karakter, maar die zijn stereotype beschreven. De meisjes gaan daardoor niet echt leven. Op de eerste bladzijde van het boek staat uitleg over de vijf vriendinnen en wat er is gebeurd. Maar ook hoe het boek eruitziet. Wat er met Emma is gebeurd, staat op grijze bladzijden en er staan krantenartikelen in het boek. Dit is een fijn leesbaar en spannend boek. Het boek, dat het Keurmerk Makkelijk lezen heeft, is geschikt voor jongeren die niet zo goed kunnen lezen.

Ronald Gipharts nieuwe roman gaat over mannenvriendschap. Bert Wagendorp en Rick Niemann (om een paar auteurs te noemen) gingen hem hierin voor; het is een thema dat het goed doet. Giphart is erin geslaagd om zes mannen een eigen persoonlijkheid te geven: de womanizer, de krachtpatser, de zorgzame, de organisator, de filosoof en de dwarsligger. Gaandeweg het verhaal krijgt elke man zijn eigen profiel. De vrienden samen zorgen voor de typisch mannelijke groepsdynamiek inclusief (verbaal) haantjesgedrag en (stille) trouw. In Utrecht beginnen zij een bierbrouwerij die ze in vijfentwintig jaar tot een succes maken en kunnen verkopen. Ze beleven hilarische en romantische momenten, maar krijgen ook te maken met verbroken relaties, ziekte en dood. Giphart schrijft toegankelijk. Hij weet de lezer onophoudelijk te vermaken en te ontroeren. Voor maatschappelijke en mondiale issues heeft Giphart weinig aandacht: een manco in een verder vlekkeloos meesterwerk.

Deze roman is het eerste deel (jeugd en puberteit, jaren 1950) van een reeks van de Italiaanse schrijfster (Napels, 1965) over het leven van twee Napolitaanse meisjes. Zij groeien op in een levendige achterbuurt, vol kleurrijke en gewelddadige personages, maar ook vol armoede en onwetendheid. Maar de meisjes hebben de wil om te slagen in het leven en rijk te worden. Lila is de intelligentste van de twee, maar zij kan wegens haar armoede geen middelbare studies aanvatten. Zij is ongemanierd en onsympathiek, maar straalt een charisma uit waaraan haar vriendin Elena en de jongens van de buurt niet kunnen weerstaan. Elena is het brave meisje, dat wel mag studeren. Maar al vlug wordt duidelijk dat studie en kennis voor een vrouw niet zo belangrijk zijn in het arme zuiden. Vaak gaan de wegen van de twee meisjes uiteen, er zijn heel wat conflicten, maar ze zoeken elkaars vriendschap steeds opnieuw op. Het verhaal wordt verteld door de zestigjarige Elena, die op haar leven terugblikt. Boeiende bildungsroman, met op de achtergrond de geschiedenis van Napels en Italië, te vergelijken met films als 'Novecento' en 'La meglio gioventù’..

De protagonist van deze roman is Nana, een straatkat met een flinke dosis overlevingsinstinct. Wanneer hij aangereden wordt, wordt hij liefdevol opgenomen door Satoru. Tussen de twee ontstaat een hechte band. Satoru en Nana gaan op reis, om een nieuwe thuis te vinden voor de kat. De motivering voor de trip wordt bewust vaag gehouden. Eerst gaan ze bij een jeugdvriend uit de lagere school, die Satoru bijstond toen zijn ouders scheidden, vervolgens bij een vriend uit de middelbare school, die boer geworden is, en ten slotte bij een bevriend koppel dat een B&B uitbaat voor huisdieren. Gaandeweg wordt duidelijk dat Satoru een toffe kerel is, die door iedereen wordt geapprecieerd. Hoewel zelf hij als kind zijn beide ouders verloor, stond hij altijd klaar om anderen te helpen. Naar het einde van deze schijnbaar lichte roman verandert de toon plots. Humor maakt plaats voor bittere ernst. De reden van de tocht wordt duidelijk. Het werk eindigt met een reflectie over leven en dood. Het boek is dus niet zomaar een kattenboek, maar een ode aan het leven, de vriendschap en de liefde

De auteur (1967), Neerlandica, debuteerde met de goed ontvangen roman 'De geboorte van een wees'*. Deze nieuwe roman heeft twee hoofdpersonen en een niet-chronologische structuur. De tijd springt heen en weer tussen 2004 en 2008. De hoofdpersonen zijn Sprengler en Fae. Sprengler is een oudere tandarts, lid van het Rampen Identificatie Team dat eind 2004 naar Thailand gaat om slachtoffers van de tsunami te identificeren. Tijdens zijn verblijf daar hoort hij dat zijn dochter dood is. Vlak voor zijn vertrek had zij hem meegedeeld dat ze ophield met haar studie en zijn praktijk niet zou overnemen, iets waar hij altijd naartoe heeft gewerkt. Tijdens die kerstvakantie gaat Fae, een tienermeisje, met haar ouders en broertje op vakantie naar Thailand. Haar broertje overleeft de tsunami niet. In 2008 komt Fae bij toeval met hevige kiespijn bij Sprengler terecht. Deze ontmoeting is het begin van een bijzondere vriendschap. Beiden zijn 'achterblijvers'. Het is een knap geschreven boek, zowel wat betreft het verhaal als het taalgebruik. Het doet uitkijken naar een volgende roman van Gerritsen.

De titelfiguur, tevens ik-verteller, in de nieuwe roman van de Nobelprijswinnaar van 2017 is een ‘kunstmatige vriend’, een zeer geavanceerd product van kunstmatige intelligentie. Klara wordt de KV van het meisje Josie, dat ziek blijkt te zijn. De op zonne-energie ‘werkende’ Klara, getraind om dienstbaar te zijn, wil helpen Josie beter te maken en vertrouwt daarbij vooral op de kracht van de zon. Evenals eerdere vertellers bij Ishiguro interpreteert Klara dingen echter niet goed en voert ze haar plichtsbesef (te) ver door. Ishiguro maakt veel werk van het oproepen van een toekomstige wereld, zonder zaken echt toe te lichten. Dat had wat korter gekund en er zijn wat losse eindjes in het geheel, maar uiteindelijk is dit geen hardcore sciencefiction, wel een roman over vertrouwde Ishiguro-thema’s als vriendschap, (angst voor) eenzaamheid, plichtsbesef en (ouderlijke) liefde, waarin de auteur onderzoekt wat het betekent om een mens te zijn. Dat je als lezer ontroerd raakt door het lot van de kunstmatige Klara toont het vakmanschap van deze grote Japans-Britse schrijver (1954).

Op het eerste zicht lijkt 'De kat' geen ambitieuze roman met zijn eenvoudige uitgangspunt van hoe een zwerfkat in het leven van een kinderloos koppel komt. Schijn bedriegt echter, want het boek geeft een inkijk in het leven van een bescheiden paar dat bewust ingaat tegen de hectiek van het Japanse kantoorleven. Door voorzichtige uitstapjes naar Machiavelli's filosofie van het noodlot, of door expliciet aandacht te besteden aan de Japanse vastgoedbubbel van eind jaren '80, reikt de auteur de lezer tips aan hoe zijn werk geïnterpreteerd kan worden. Overpeinzingen over de natuur, kleine anekdotes en de steeds weerkerende symboliek (de wildgroei in de verwaarloosde tuin, de verkommering van de hoofdwoning) duiden in de richting van een groot thema. Zekerheden bestaan immers niet en omgevingsfactoren veranderen voortdurend, hoezeer de mens zich daartegen ook verzet. Zelfs over het banale dagelijkse leven van een huisdier blijkt men uiteindelijk bitter weinig te weten. De kracht van 'De kat' ligt dan ook in de eenvoudige manier waarop het zijn publiek filosofische vragen meegeeft..

Vermoedelijk de bekendste titel van de Japanse Nobelprijswinnaar Yasunari Kawabata (1899-1972). Centraal in deze veelgelaagde roman staat Kikuji, een jonge man wiens vader twee maîtresses had. Eén van hen, mevrouw Ota, wil Kikuji koppelen aan haar dochter Fumiko, maar Kikuji krijgt juist een korte affaire met mevrouw Ota zelf. Daarnaast is er mevrouw Kurimoto die hem aan een ander meisje wil koppelen en die zich alle moeite getroost om een wig te drijven tussen Kikuji en Fumiko. Zo dansen de personages om elkaar heen, waarbij er weinig uitgesproken wordt maar des te meer gesuggereerd, zowel voor de personages als voor de lezer. Over alles valt de schaduw van het verleden, want steeds merkt Kikuji hoe mevrouw Kurimoto probeert om hun gedeelde verleden tegen hem in te zetten. Een korte maar briljante roman, met een plot waarin de impact van het verleden zich vertaalt in de onmacht van de personages om hun leven en hun liefde vorm te geven, met een enorme emotionele zeggingskracht als gevolg. Uitstekend vertaald, met een klein notenapparaat en een kort nawoord.