Shock : in makkelijke taal (Eenvoudig Lezen)

Na een roman over een zelfmoord (‘Een uur en achttien minuten’*, 2011) en een over een psychose (‘De eerste maandag van de maand’**, 2014) nu opnieuw een boek van de auteur (1983; muziekkenner en redacteur bij NRC) waarin een noodlottige gebeurtenis een cruciale rol speelt: de verdwijning en dood van de jonge Mattias, die samenwoonde met Amber, bij een boekingskantoor werkte en muziekgroepen begeleidde. In negen hoofdstukken treden tien personages op – met hun eigen wel en wee – die op een of andere manier iets – soms veel, soms bijna niets – met Mattias te maken hebben of hadden. Hun verhalen zijn met elkaar verbonden door terugkerende personages, liefhebberijen, thematiek en/of relaties. Het resultaat is een netwerk van verhalen rond de titelfiguur, geschreven in een directe, vlotte, gevarieerde en licht ironische stijl. Vooral de hoofdstukken ‘Riet en Hendrik’ (Mattias’ grootouders), ‘Nathan’ en ‘Kristianne’ (Mattias’ moeder) zijn uitschieters, evenals het slothoofdstuk ‘Amber’, waarin duidelijk wordt hoe Mattias aan zijn einde is gekomen. Fraai uitgegeven met voorin een foto van de auteur en achterin een ‘playlist’ die aansluit bij de hoofdstukken.

Ronald Gipharts nieuwe roman gaat over mannenvriendschap. Bert Wagendorp en Rick Niemann (om een paar auteurs te noemen) gingen hem hierin voor; het is een thema dat het goed doet. Giphart is erin geslaagd om zes mannen een eigen persoonlijkheid te geven: de womanizer, de krachtpatser, de zorgzame, de organisator, de filosoof en de dwarsligger. Gaandeweg het verhaal krijgt elke man zijn eigen profiel. De vrienden samen zorgen voor de typisch mannelijke groepsdynamiek inclusief (verbaal) haantjesgedrag en (stille) trouw. In Utrecht beginnen zij een bierbrouwerij die ze in vijfentwintig jaar tot een succes maken en kunnen verkopen. Ze beleven hilarische en romantische momenten, maar krijgen ook te maken met verbroken relaties, ziekte en dood. Giphart schrijft toegankelijk. Hij weet de lezer onophoudelijk te vermaken en te ontroeren. Voor maatschappelijke en mondiale issues heeft Giphart weinig aandacht: een manco in een verder vlekkeloos meesterwerk.

Deze roman is het eerste deel (jeugd en puberteit, jaren 1950) van een reeks van de Italiaanse schrijfster (Napels, 1965) over het leven van twee Napolitaanse meisjes. Zij groeien op in een levendige achterbuurt, vol kleurrijke en gewelddadige personages, maar ook vol armoede en onwetendheid. Maar de meisjes hebben de wil om te slagen in het leven en rijk te worden. Lila is de intelligentste van de twee, maar zij kan wegens haar armoede geen middelbare studies aanvatten. Zij is ongemanierd en onsympathiek, maar straalt een charisma uit waaraan haar vriendin Elena en de jongens van de buurt niet kunnen weerstaan. Elena is het brave meisje, dat wel mag studeren. Maar al vlug wordt duidelijk dat studie en kennis voor een vrouw niet zo belangrijk zijn in het arme zuiden. Vaak gaan de wegen van de twee meisjes uiteen, er zijn heel wat conflicten, maar ze zoeken elkaars vriendschap steeds opnieuw op. Het verhaal wordt verteld door de zestigjarige Elena, die op haar leven terugblikt. Boeiende bildungsroman, met op de achtergrond de geschiedenis van Napels en Italië, te vergelijken met films als 'Novecento' en 'La meglio gioventù’..

De auteur (1967), Neerlandica, debuteerde met de goed ontvangen roman 'De geboorte van een wees'*. Deze nieuwe roman heeft twee hoofdpersonen en een niet-chronologische structuur. De tijd springt heen en weer tussen 2004 en 2008. De hoofdpersonen zijn Sprengler en Fae. Sprengler is een oudere tandarts, lid van het Rampen Identificatie Team dat eind 2004 naar Thailand gaat om slachtoffers van de tsunami te identificeren. Tijdens zijn verblijf daar hoort hij dat zijn dochter dood is. Vlak voor zijn vertrek had zij hem meegedeeld dat ze ophield met haar studie en zijn praktijk niet zou overnemen, iets waar hij altijd naartoe heeft gewerkt. Tijdens die kerstvakantie gaat Fae, een tienermeisje, met haar ouders en broertje op vakantie naar Thailand. Haar broertje overleeft de tsunami niet. In 2008 komt Fae bij toeval met hevige kiespijn bij Sprengler terecht. Deze ontmoeting is het begin van een bijzondere vriendschap. Beiden zijn 'achterblijvers'. Het is een knap geschreven boek, zowel wat betreft het verhaal als het taalgebruik. Het doet uitkijken naar een volgende roman van Gerritsen.

De titelfiguur, tevens ik-verteller, in de nieuwe roman van de Nobelprijswinnaar van 2017 is een ‘kunstmatige vriend’, een zeer geavanceerd product van kunstmatige intelligentie. Klara wordt de KV van het meisje Josie, dat ziek blijkt te zijn. De op zonne-energie ‘werkende’ Klara, getraind om dienstbaar te zijn, wil helpen Josie beter te maken en vertrouwt daarbij vooral op de kracht van de zon. Evenals eerdere vertellers bij Ishiguro interpreteert Klara dingen echter niet goed en voert ze haar plichtsbesef (te) ver door. Ishiguro maakt veel werk van het oproepen van een toekomstige wereld, zonder zaken echt toe te lichten. Dat had wat korter gekund en er zijn wat losse eindjes in het geheel, maar uiteindelijk is dit geen hardcore sciencefiction, wel een roman over vertrouwde Ishiguro-thema’s als vriendschap, (angst voor) eenzaamheid, plichtsbesef en (ouderlijke) liefde, waarin de auteur onderzoekt wat het betekent om een mens te zijn. Dat je als lezer ontroerd raakt door het lot van de kunstmatige Klara toont het vakmanschap van deze grote Japans-Britse schrijver (1954).

Een psychologische roman over vriendschap, ouder worden en de geheimen die huizen herbergen. Een jonge vrouw is getuige van een auto-ongeluk en er ontstaat een bijzondere band tussen haar en de oudere gewonde vrouw, Dominique. De rol van Dominique wordt steeds groter in haar leven en haar vrienden worden achterdochtig. Dan ontdekt ze dat haar vader een dubbelleven leidde en meerdere geheime relaties had. Er ontspint zich een familiedrama vol plotwendingen, intriges, geheime relaties, mysterieuze brieven en jaloezie. Dominique vertoont gelijkenissen met Zola’s maîtresse en woont in hetzelfde appartement, en de geschiedenis lijkt zich te herhalen. In zachte, toegankelijke stijl geschreven. Tatiana de Rosnay (Neuilly-sur-Seine, 1961) is een Frans-Britse schrijver van vele bestsellers, waarvan 'Haar naam was Sarah' de bekendste is. Wereldwijd werden er meer dan elf miljoen exemplaren van verkocht. Haar boeken zijn in meer dan veertig talen verschenen en een aantal ervan is verfilmd.

Lekker weglezende ontwikkelingsroman van de Duits-Zwitserse schrijver (1984), die met zijn in 37 talen vertaalde ‘Het einde van de eenzaamheid’* een bekroonde bestseller schreef. De 15-jarige Sam(uel) (ik-persoon) woont in Grady, een gat in Missouri met zogenaamd 49 geheimen (aantal hoofdstukken, in 5 delen) en heeft het moeilijk omdat hij verlegen is en aan een angststoornis lijdt. Zijn geliefde moeder die een boekhandel leidt, heeft terminale kanker en zijn vader is werkloos en naar hem toe behoorlijk gesloten (maar niet naar zijn zus Jean). De roman speelt in de zomer van 1985. Sam raakt tijdens een baantje in de bioscoop bevriend met drie oudere adolescenten die na de zomer gaan studeren: het rijkeluiszoontje Cameron, de gekleurde sportieveling Brandon en de tomboy Kristie, op wie hij een oogje heeft. Wells weet de sfeer van een landerige zomer in zijn verveling, twijfel, stiekeme uitstapjes en uitdagingen authentiek weer te geven, inclusief talrijke verwijzingen naar films (American Graffiti, The Breakfast Club) en muziek (Bruce Springsteen) en met als leidmotief een gedicht over volwassen worden.

De Japanse auteur Haruki Murakami (geb. 1949) is na een valse start – zijn eerste in het Nederlands vertaalde boeken haalden net 600 exemplaren – uitgegroeid tot een hooglijk gewaardeerde schrijver. Iedere nieuwe titel van hem komt direct op de bestsellerslijst. Zo ook dit boek, waarin hij op zijn eigen wijze vorm geeft aan de zoektocht van een eenling naar de motieven van zijn vroegere vrienden om hem zo’n zestien jaar eerder zonder enige uitleg uit hun vriendengroep te stoten. Hij vertelt over diens ervaringen in het grensgebied tussen droom en werkelijkheid en zijn pogingen zijn bestaan te duiden. Tsukuru Tazaki ziet zichzelf als een onbeduidende figuur, maar komt er naarmate het verhaal vordert achter dat anderen wel een zekere waardering voor hem hebben. Murakami schrijft onderkoeld in een vlotte stijl waarin al het overbodige is weggelaten. Daarbij vermengt hij typisch Japanse aspecten met elementen uit de Westerse cultuur. Daarin is hij uniek voor een Japanse auteur en dat maakt dat ook dit boek zeer toegankelijk is voor zowel Japanse als niet-Japanse lezers.