De vlucht

Vlak na het einde van de Tweede Wereldoorlog laat de moeder van Rachel en Nathaniel haar kinderen achter onder de hoede van een onbekende onderhuurder. Ze noemen deze man De Mot omdat hij vooral ’s nachts actief is. Via De Mot komen de kinderen in aanraking met een kleurige stoet mensen die zich kort over de kinderen ontfermen. Het verhaal wordt verteld door Nathaniel. Hij is veertien jaar als zijn moeder vertrekt. Via de vrienden van De Mot raakt hij betrokken bij obscure zaken. In het tweede deel werkt Nathaniel bij de overheid en ziet hij kans om in archieven iets te weten te komen over de rol van zijn moeder tijdens en na de oorlog. Deze roman gaat over de groei naar volwassenheid en de zoektocht van Nathaniel naar zijn moeder.

Alma wordt door haar ouders in 1939 vanuit Polen naar Amerika gestuurd. Ze vormt samen met haar neefje Nathaniel en Ishimei, zoon van de Japanse tuinman, een hecht groepje. Maar tijdens en na de oorlog is de samenleving zo vijandig dat Alma met Nathaniel trouwt ondanks haar grote liefde voor Ishimei. Als Alma veel later in een bejaardenhuis woont, vertelt ze haar geschiedenis aan haar verzorgster, Irina die zelf geheimen uit haar verleden moet verwerken. Aan de hand van de ervaringen van de kinderen worden historische gebeurtenissen op een gevoelige en ontroerende manier beschreven: Jodenvervolging, discriminatie in de Verenigde Staten, kindermisbruik, de opkomst van aids. Het is ook een prachtig liefdesverhaal van verschillende mensen die tegen de verdrukking en heersende moraal elkaar blijven ontmoeten. Ondanks alle tragedies is het een opgewekt verhaal over echte mensen die in weerwil van alle tegenwerking hun geluk proberen te vinden. Eigenlijk zijn het allemaal korte verhaaltjes die aan elkaar geregen worden tot een realistische achtergrond van een grote liefde. De in de Verenigde Staten wonende Chileense auteur (1942) is een van de bekendste Spaanstalige auteurs

Dita Dorachova (Praag, 1929) kwam in 1944 in het concentratiekamp Auschwitz terecht. In haar barak richtte Fredy Hirsch een schooltje op. Boeken waren verboden door de nazi's, er mocht alleen gespeeld worden. De acht boeken waaruit de bibliotheek van het schooltje bestond waren dus levensgevaarlijk. Dita Dorachova bewaarde de boeken onder haar jurk. De Spaanse schrijver Antonio Iturbe kwam dit verhaal op het spoor in een boek van Alberto Manguel. Hij raakte gefascineerd, zocht Dorachova op en schreef deze gemakkelijk toegankelijke roman. Hij bleef daarbij dicht bij de feiten en bij de getuigenissen die hij gebruikte. Zijn bewondering voor Dorachova steekt hij niet onder stoelen of banken. Dat geldt ook voor zijn opvatting dat onderwijs en cultuur basisingrediënten zijn van de menselijkheid.

María is redactrice bij een uitgeverij en gaat elke ochtend in hetzelfde café ontbijten. Ze raakt gefascineerd door het echtpaar Miguel en Luisa, dat voor haar een soort ideaalbeeld van verliefdheid vertegenwoordigt. Op een dag ziet ze hun niet meer en komt ze er achter dat Miguel is vermoord. Pas maanden later komt Luisa weer naar het café en maken ze voor het eerst kennis. Ze worden vriendinnen en Maria leert ook de huisvriend van Luisa, Javier, kennen. Aanvankelijk wordt ze zelfs verliefd op deze Javier, maar gaandeweg begint ze hem te wantrouwen. Dit simpele plot wordt zeer minutieus uitgewerkt door de schrijver, die vele pagina's besteedt aan filosofische uitweidingen over de diepere betekenis van verliefdheid, verlies van een geliefde en de herinnering aan de doden. Marías (Spanje, 1951) is een van de belangrijkste hedendaagse Spaanse schrijvers. Zijn werk is in vele talen vertaald. Dit boek werd door Spaanse critici verkozen tot het beste boek van 2011.

De beroemdste roman van de Colombiaanse winnaar van de Nobelprijs voor literatuur 1982. José Arcadio Buendia is 24 als hij het dorp Macondo sticht, ergens in Zuid-Amerika. Op zeer hoge leeftijd sterft hij als een krankzinnige. Zijn zoon Aureliano neemt de leiding over en vol verlangen om sociale misstanden te verbeteren ontketent hij tal van revoluties. Het dorp groeit uit tot een stad dankzij een grote bananenplantage. Stakingen dwingen de firma echter de exploitatie te staken. Radicale veranderingen, die in vele generaties Buendia worden doorgevoerd, zijn niet in staat Macondo te redden. Een uiterst spannend boek dat in fictie de trieste realiteit schetst van het Zuid-Amerikaanse volk.

De vitale Chileense vrouw Violeta del Valle vertelt het verhaal van haar bewogen leven. Ze werd geboren in 1920 toen de Spaanse griep vele miljoenen slachtoffers eiste en ze sterft precies een eeuw later tijdens de coronapandemie. Haar verhaal is mooi verweven met grote gebeurtenissen uit de wereldgeschiedenis en uit de geschiedenis van haar vaderland Chili (waaronder de aardbeving van 1960 en de coup van Pinochet in 1973). Violeta schikt zich van jongs af aan niet in de ondergeschikte rol die men van haar verwacht: niet in het gezin waarin ze opgroeit, niet als getrouwde vrouw en ook niet als moeder. Maar hoe eigenzinnig en sterk Violeta ook mag zijn, haar blik op de wereld en ook haar doen en laten worden wel degelijk in hoge mate bepaald door de tijd en de omstandigheden waarin ze leeft. Zo wordt ze bijvoorbeeld geen volbloedfeministe en ontwikkelt ze pas op latere leeftijd een politiek bewustzijn. Een sterke roman Isabel Allende (1942), precies veertig jaar na haar debuutroman ‘Het huis met de geesten’ verschenen

Lekker weglezende ontwikkelingsroman van de Duits-Zwitserse schrijver (1984), die met zijn in 37 talen vertaalde ‘Het einde van de eenzaamheid’* een bekroonde bestseller schreef. De 15-jarige Sam(uel) (ik-persoon) woont in Grady, een gat in Missouri met zogenaamd 49 geheimen (aantal hoofdstukken, in 5 delen) en heeft het moeilijk omdat hij verlegen is en aan een angststoornis lijdt. Zijn geliefde moeder die een boekhandel leidt, heeft terminale kanker en zijn vader is werkloos en naar hem toe behoorlijk gesloten (maar niet naar zijn zus Jean). De roman speelt in de zomer van 1985. Sam raakt tijdens een baantje in de bioscoop bevriend met drie oudere adolescenten die na de zomer gaan studeren: het rijkeluiszoontje Cameron, de gekleurde sportieveling Brandon en de tomboy Kristie, op wie hij een oogje heeft. Wells weet de sfeer van een landerige zomer in zijn verveling, twijfel, stiekeme uitstapjes en uitdagingen authentiek weer te geven, inclusief talrijke verwijzingen naar films (American Graffiti, The Breakfast Club) en muziek (Bruce Springsteen) en met als leidmotief een gedicht over volwassen worden.

In 1995 publiceerde de Portugese schrijver (1922-2010) zijn meesterwerk ‘Stad der blinden’. Mede op basis van dit boek kreeg hij de Nobelprijs voor Literatuur. In 2004 kwam hij met een soort van vervolg ‘Stad der zienden’. Het is dan ook niet verrassend dat Meulenhoff met een bundeling is gekomen van beide eerder afzonderlijk uitgegeven werken. ‘Stad der blinden’ gaat over een stad waar iedereen opeens blind wordt. Welke gevolgen heeft dit voor de sociale structuren en hoe reageren de autoriteiten hierop? In ‘Stad der zienden’ komen deels dezelfde personages voor, die nu weer kunnen zien en bij de verkiezingen en masse blanco stemmen. De moraal lijkt te zijn dat nadat het Portugese electoraat jarenlang blind is geweest voor de morele corruptie van de politieke elite, ze toch eindelijk het licht hebben gezien. Deze moraal is verpakt in bijna 700 bladzijden met ellenlange zinnen, waar dialoog en verteller door elkaar heenlopen, slechts gescheiden door komma’s. Het vereist dus wat inspanning, maar de aanhouder wordt beloond.