De thuiskomst

Derde roman van de Engels/Pakistaans/Nederlandse Tahir [1970], auteur van 'Een moslima ontsluiert' en 'Kostbaar bezit'. De jonge Pakistaanse Dina groeit op in Londen. Haar vader heeft heimwee en droomt van terugkeer naar Pakistan, haar moeder wil blijven, maar is depressief. Dina wil wortelen en aarden in Londen, ze wil zich door studie losmaken van het milieu waarin meisjes achtergesteld worden. Het leven van dit migrantengezin is een hel, het leed kan niet samen gedragen worden, ieder is samen eenzaam. De migratie is de stoplap voor al het leed en onrecht dat de verongelijkte Dina wordt aangedaan. Een roman met een actueel thema (ontheemding en ontworteling door migratie), geschreven in een opvallende stijl; het is duidelijk dat Nederlands niet Tahirs moedertaal is. Het wemelt in deze in het Nederlands geschreven roman van de niet-alledaagse metaforen en (al te) bloemrijk taalgebruik (slankgevingerde handjes). Voor wie exotisch taalgebruik en milieu waardeert, is deze roman interessant

Wat niet veel mensen zullen weten is dat de beroemde Chileense dichter en Nobelprijswinnaar Neruda getrouwd was met een Nederlandse vrouw: Maria Hagenaar. Schrijfster Pauline Slot (1960) geeft haar voor het eerst een stem in deze historische roman. Voor haar vijfde boek reisde Slot, die debuteerde met 'Zuiderkruis', over drie continenten en sloeg talloze naslagwerken na, waarvan ze verslag heeft gedaan op haar weblog. De roman is opgedeeld in zeven delen; hoewel het verhaal verteld wordt vanuit het perspectief van Maria, gebeurt dit in de derde persoon. Het huwelijkse geluk was kortstondig omdat Neruda al snel minnaressen kreeg. Hij wijdde aan hen talloze gedichten, maar nooit een aan Maruca, zoals hij zijn vrouw noemde, noch aan hun dochtertje*. Het verhaal laat zien hoezeer Maria/Maruca aan haar man verbonden bleef hoewel ze al na een paar jaar gescheiden leefden. Zowel letterlijk, ze zijn nooit officieel gescheiden, als figuurlijk, doordat hij haar leven bleef beheersen. Slot maakt met haar kleine ode aan deze vrouw in een heldere stijl duidelijk hoe pijnlijk dit leven in de schaduw van zijn roem was.

Aminata is nog klein als ze uit de Afrikaanse binnenlanden wordt weggevoerd en in de hel van een slavenschip belandt. Op een indigoplantage in Virginia ontdekken twee oudere slaven dat ze kan lezen en schrijven en kennis heeft van kruiden en het vroedvrouwschap. Ze wordt hun geheime leerling. Een joodse handelaar neemt haar over nadat ze haar kind verloren heeft. Jaren later ontvlucht ze hem tijdens een reis naar New York. In de achterbuurten helpt ze morsige liefjes van Britse officieren te bevallen. Ondertussen bouwt ze een netwerk op, waardoor ze als vrije vrouw naar Nova Scotia kan reizen. Uiteindelijk keert ze terug in Afrika, maar haar dorp kan ze niet bereiken. Haar lange reis eindigt in Londen, waar ze een belangrijke rol speelt bij de discussies rond de afschaffing van de slavernij. Lawrence Hill stamt zelf af van Amerikaanse slaven. Tijdens stamboomonderzoek ontdekt hij de opzienbarende rondreis van sommige slaven. En hij stuit op Het negerboek, een nauwkeurige opsomming van slaven die naar Nova Scotia vertrokken, hoe oud en fit ze zijn en hoe ze hun vrijheid kregen. Het inspireerde hem tot deze meeslepende roman, die met alle indrukwekkende details geen moment vaart verliest.

Alice Augustus is een componiste die de veertig nadert. In een echte mannenwereld houdt ze zich staande, al is het soms wat wankel. Ze put kracht uit leven en werk van haar grote voorbeeld Haydn Hoewel ze geniet van het componeren, wordt ze vaak overmand door tegenstrijdige gedachten. Bij alles wat ze doet hoort ze het kritiek van haar ouders. Op haar vriendin Svea na, kent niemand haar geheimen. Dat ze steenrijk is door jingles bij reclames te bedenken en dat ze een miskraam heeft gehad tijdens haar relatie met haar veel oudere muziekleraar. Nu heeft ze een kinderwens, maar het lukt haar niet zwanger te worden. Totdat ze haar eerste vriendje weer tegen het lijf loopt. Intiem relaas over het continue gevecht dat iemand met zichzelf voert, vol herkenbare twijfels. Prachtig is verbeeld hoe de hoofdpersoon de gevoelens en herinneringen die ze niet kan verwoorden in haar muziek verwerkt. Daartegenover het ongemakkelijke traject van het zwanger proberen te raken, de inseminatie. Dit werk is ongelofelijk intiem, de hoofdpersoon een introvert. Soms zware kost vanwege thema.

Sicilië, 1860. Garibaldi landt bij Marsala om het eiland in te lijven bij de nieuwe, liberale eenheidsstaat Italië. Het is gedaan met de Bourbons en met de feodaliteit: de platte, berekenende burgerij neemt de macht over. Don Fabrizio, prins van Salina, ziet deze ontwikkeling met lede ogen aan, maar voelt zich machteloos tegenover de geschiedenis en zoekt troost in de studie van sterren en planeten. Zijn pupil Tancredi echter weet zich aan te passen aan het nieuwe bestel. Hij sluit zich aan bij Garibaldi en trouwt met de dochter van een steenrijke dorpsburgemeester. De tijgerkat schetst een bedwelmend en zintuiglijk beeld van Sicilië.  

Ook dit boek van Arthur Japin (1956) is een op historische feiten gebaseerde roman met een eenzaat als hoofdpersonage. Dat deed hij eerder onder andere in de succesvolle boeken 'De zwarte met het witte hart' en 'Een schitterend gebrek', waarvoor hij in 2004 de Libris Literatuurprijs kreeg. In deze uitgave vertelt een oude Amerikaanse pioniersvrouw in retrospectief haar leven, dat boven alles bepaald is door de dag waarop haar familie tijdens een overval van indianen uiteen werd gereten: de mannen werden vermoord en een aantal van haar (klein)kinderen als buit ontvoerd. Zijzelf overleeft de aanval meer dood dan levend, maar houdt zich strijdbaar op de been door de vurige hoop haar lievelingskleindochter ooit terug te vinden. Een hartverscheurend en mooi verhaal met veel couleur locale, waarmee Japin echter dicht tegen de streekroman aanzit. Zijn proza kenmerkt zich hier door gedachten die vaak bladzijdenlang uitgesponnen en uitgelegd worden en het hoofdpersonage blijft met haar steeds herhaalde wijsheden enigszins karikaturaal.

Advocate Solène, 40 jaar, wordt getroffen door een burn-out en raakt in een zware depressie na de zelfmoord van een cliënt die onevenredig zwaar is gestraft. Daarnaast heeft haar vriend, voor wie zij haar kinderwens heeft opgegeven, haar verlaten. Ze is niet meer in staat om haar beroep op te pakken. Op advies van haar arts gaat ze als buurtschrijver aan de slag in het Vrouwenpaleis in Parijs, een opvanghuis voor vrouwen met uiteenlopende problemen. Parallel aan het verhaal van Solène biedt de auteur inzicht in het leven (honderd jaar eerder) van Blanche Peyron, een vrouw die haar leven in een welgesteld gezin opgaf om als Heilssoldaat tegen de stroom in vrouwen in nood te helpen. Dankzij haar overredingskracht en doorzettingsvermogen is het Vrouwenpaleis, dat nog steeds bestaat, tot stand gekomen. Met deze roman ontrukt Laetitia Colombani (Bordeaux, 1976) niet alleen een belangrijk historisch personage aan de vergetelheid, maar brengt ze ook een ontroerende ode aan alle vrouwen die zware tegenslagen hebben gekend maar weigeren bij de pakken te gaan neerzitten.

Wanneer psychotherapeut Drik de Jong na een periode van rouw – zijn vrouw overleed na een lang ziekbed – een nieuw begin maakt met zijn professionele werkzaamheden, krijgt hij al snel te maken met een jonge patiënt, de student psychiatrie Allard Schuurman, op wie hij totaal geen grip krijgt. De relatie wordt nog gecompliceerder wanneer Schuurman hem vertelt dat hij met zijn studie stopt en anesthesiologie gaat doen. Uit wat hij verder te horen krijgt, kan hij opmaken dat Schuurman onder de vleugels komt van anesthesiologe Suzan, Driks zus, getrouwd met zijn beste vriend Peter. Drik verzuimt Allard van deze verstrengeling op de hoogte te brengen. Met alle noodlottige gevolgen van dien.