Van de koele meren des doods

De ervaringen van een Amerikaanse vrouw in de 21e eeuw als godsdienstfanaten aan de macht zijn in de Verenigde Staten.

Een historische roman over Anna Witsen (1855-1889), gesitueerd in Amsterdam, Parijs, Utrecht, Lage Vuursche en de literaire kringen van de Tachtigers. Zingen is Anna’s grote geluk. Ze heeft de stem, het talent en de ambitie, maar een carrière als zangeres is voor een meisje uit haar milieu eind negentiende eeuw ondenkbaar. Met de opkomst van de vrouwenbeweging breekt echter een nieuwe tijd aan. In stil verweer oefent Anna haar stem en haar verzet, en zet de eerste stappen in de muziek en de liefde — maar dan blijkt dat ze buiten de macht van haar familie heeft gerekend…‘Wat stilte wil’ is in een zachte en invoelende literaire stijl geschreven. Een roman voor een breed tot literair lezerspubliek met interesse in historische verhalen over vrouwen in de kunst. Arthur Japin (Haarlem, 1956) is schrijver van romans als ‘Vaslav', ‘Kolja’ en 'De zwarte met het witte hart’. Hij behoort al meer dan vijfentwintig jaar tot de belangrijkste Nederlandstalige auteurs en zijn werk is wereldwijd vertaald en veelvuldig bekroond.

De nu in het Nederlands vertaalde roman uit 1946 was de eerste bestseller van een Afro-Amerikaanse vrouw. De auteur (1908-1997) werkte als journalist in de zwarte wijk Harlem. Ze beschrijft met veel oog voor detail het armoedige, harde leven daar, in de 116th Street. Hier bewoont de zwarte Lutie een ellendig appartement, na een mislukt huwelijk. De schrandere vrouw wil één ding: een toekomst voor haar en haar achtjarig zoontje Bub. Ze probeert tot het uiterste haar eigen American dream te verwezenlijken, maar haar huidkleur en haar fysieke schoonheid werken tegen haar. Zo komt de huismeester haar fysiek te na. Intussen draaien haar gedachten dezelfde rondjes, want ze is steeds weer terug bij af. Dat heeft ultieme gevolgen. Het boek is pamflettistisch, een woedende aanklacht tegen het door en door racistische Amerika. Het is ook een krachtige roman over wat geïnstitutionaliseerd racisme doet met mensen. Een boek dat de lezer meesleept, zeker gezien het nog steeds bestaande racisme in de VS. Om deze reden is het boek ook interessant voor jongere lezers. Een geweldige, indringende roman.

Het leven van drie generaties Zweedse vrouwen.

De vitale Chileense vrouw Violeta del Valle vertelt het verhaal van haar bewogen leven. Ze werd geboren in 1920 toen de Spaanse griep vele miljoenen slachtoffers eiste en ze sterft precies een eeuw later tijdens de coronapandemie. Haar verhaal is mooi verweven met grote gebeurtenissen uit de wereldgeschiedenis en uit de geschiedenis van haar vaderland Chili (waaronder de aardbeving van 1960 en de coup van Pinochet in 1973). Violeta schikt zich van jongs af aan niet in de ondergeschikte rol die men van haar verwacht: niet in het gezin waarin ze opgroeit, niet als getrouwde vrouw en ook niet als moeder. Maar hoe eigenzinnig en sterk Violeta ook mag zijn, haar blik op de wereld en ook haar doen en laten worden wel degelijk in hoge mate bepaald door de tijd en de omstandigheden waarin ze leeft. Zo wordt ze bijvoorbeeld geen volbloedfeministe en ontwikkelt ze pas op latere leeftijd een politiek bewustzijn. Een sterke roman Isabel Allende (1942), precies veertig jaar na haar debuutroman ‘Het huis met de geesten’ verschenen

De titel van deze goed ontvangen roman van Mensje van Keulen (1946) moet niet letterlijk opgevat worden, want ook al lijkt hoofdpersoon Nora Wiarda alles te hebben wat haar hartje begeert, toch doet ze niet anders dan weglopen. Eerst ontvlucht ze als zestienjarig meisje het ouderlijk huis om in Schotland, zwanger, met de twee keer zo oude garagehouder Martin Borger in het huwelijk te treden. Jaren later, wanneer haar overspelige echtgenoot een vorstelijk inkomen verdient als directeur van een houtfabriek, gaat ze er met haar minnaar vandoor naar Islamabad. Maar na drie weken heeft ze genoeg van hem en keert op haar schreden terug. ‘Nora zoekt het geluk’, een meisjesboekentitel, zou je kunnen zeggen, en wordt door schade en schande wijzer. Maar of ze gelukkiger wordt? In dat opzicht lijkt ze sterk op personages uit vroegere boeken van Van Keulen. Het verschil is dat die meestal uit lagere sociale klassen afkomstig zijn, zodat ze ook nog in financieel moeilijke omstandigheden verkeren. Op het materiële vlak ontbreekt het Nora aan niets, maar dat schijnt er niet toe te doen: het gras is altijd groener aan de andere kant van de heuvel.

Deze roman vertelt het verhaal van het winkelmeisje Natalia (Colometa) gedurende de vreselijke jaren dertig in Spanje. Tijdens een feest in Barcelona leert ze haar toekomstige echtgenoot Quimet kennen. Ze breekt met haar verloofde en stort zich in het avontuur met deze wispelturige meubelmaker. Als hij tijdens de Burgeroorlog sneuvelt, blijft Natalia met haar twee kinderen in een penibele situatie achter. Toch weet ze ondanks de maatschappelijke chaos te overleven. Het zijn de alledaagse gebeurtenissen in de jaren na de oorlog in de wijk Gracia van Barcelona die de schrijfster (1908-1983) zo levendig weet op te roepen en die je altijd bij zullen blijven. Het boek is een klassieker, uitgebracht in 1962, vertaald in circa 35 talen en is ver gekomen: op papier, televisie, bioscoop en theater. Ook Nobelprijswinnaar Garcia Marquez bewondert Rodoreda; volgens hem is 'Colometa' de mooiste roman die na de Burgeroorlog in Spanje uitgegeven werd.

In haar derde roman kruipt de jonge Nederlandse schrijfster (1972) van o.a. ‘Normale dagen’ (2005) in het hoofd van de jonge Dominique. Dit personage is recent verhuisd naar Amsterdam, haar vader is overleden en haar moeder heeft Alzheimer. Ze lijdt onder haar eenzaamheid en om een getuige te hebben van haar goede daden, roept ze de kleine god in het leven, tegen wie ze spreekt maar die nooit ingrijpt. Ook niet als haar onheil boven het hoofd hangt, zoals een doodgeboren zoontje, wat maakt dat ze hem een miezerige god gaat noemen. Dominique raakt ook in de ban van (vaak religieuze) bluegrassmuziek. Dit is echter geen roman over geloof, maar over relaties. Zowel in haar relatie met de oude buurvrouw als met de oerlelijke vader van haar kind is het contact problematisch omdat het bij Dominique veel vragen oproept over hoe écht het contact is en haar rol daarin. Haar universum is soms ondoorgrondelijk voor de lezer, maar ondanks alle kommer en kwel valt er ook wat te lachen. Gerritsen - met haar achtergrond als toneelschrijver - is bovendien sterk in het uitwerken van scènes en dialogen..